Γραμμή Εργαλείων
Τίτλος Αντικειμένου
Κείμενο Αντικειμένου
Χαλκοχυτική - Η «μέθοδος του χαμένου κεριού»
Τα στάδια χύτευσης του χαλκού είναι:
Καλούπι έργου.
Εφαρμογή του κεριού στο εσωτερικό του καλουπιού.
Παραγωγή κέρινου ομοιώματος.
Προσθήκη κέρινων αγωγών στο ομοίωμα και εγκιβωτισμός του σε πυρόχωμα (μείγμα λασποπολτού με γύψο). Το πυρόχωμα συγκρατεί τη φόρμα (συνήθως κύλινδρος από λαμαρίνα).
Αποκέρωση. Η φόρμα τοποθετείται σε φούρνο. Η θερμοκρασία αυξάνεται σταδιακά. Ξεκινά από τους 50°C για να φτάσει, σε 10-15 ημέρες, τους 550°C. Ο χαλκοχύτης επιδιώκει να αφαιρέσει την υγρασία σταδιακά από το πυρόχωμα, ώστε αυτό να στερεοποιείται χωρίς όμως να ψήνεται. Το κερί λιώνει στους 90°C. Απομακρύνεται μέσω των αγωγών. Στους 550°C φλέγεται, εξατμίζεται με τη μορφή φλόγας και καπνού. Στη θέση του κέρινου ομοιώματος τώρα υπάρχει κενό.
Χύτευση. Στη φόρμα χύνεται λιωμένο μέταλλο, το οποίο καταλαμβάνει τον κενό χώρο.
Σπάσιμο πυροχώματος και αποκάλυψη των μπρούντζινων τμημάτων.
Απομάκρυνση αγωγών, λείανση επιφανειών.
Ένωση χυτευμένων τμημάτων, αν το έργο είναι σε τμήματα.
Εφαρμογή πατίνας.
Τα παραπάνω στάδια αποτελούν τη «μέθοδο του χαμένου κεριού». Η ονομασία προέρχεται από την ίδια τη διαδικασία, καθώς το μέταλλο καταλαμβάνει τη θέση του κεριού που «χάνεται».
Ένα από το παλαιότερα δείγματα χάλκινου γλυπτού, με τη μέθοδο του χαμένου κεριού, χρονολογείται στα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. Πρόκειται για το Κορίτσι που χορεύει, προϊόν ενός από τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν στην κοιλάδα του Ινδού ποταμού, του πολιτισμού της Χαράππα, μιας περιοχής στο σημερινό Πακιστάν. Παράλληλα, ο πολιτισμός της Μεσοποταμίας αναφέρεται ως η γενέτειρα της τέχνης της χαλκοχυτικής με τη μέθοδο του χαμένου κεριού.
Στην Αρχαία Ελλάδα, ήδη από τον 8ο αιώνα π.Χ., αναπτύσσεται η τέχνη της μεταλλουργίας με την επεξεργασία του χαλκού. Η μέθοδος του χαμένου κεριού εξελίσσεται και τελειοποιείται στο τέλος της αρχαϊκής περιόδου. Χάρη στη μέθοδο αυτή, φτιάχνονται έργα μεγάλων διαστάσεων με λεπτά τοιχώματα και μικρό βάρος, ενώ διατηρείται το γύψινο καλούπι που χρησιμεύει στην αναδημιουργία του έργου.
Στη νεοελληνική γλυπτική, μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο καλλιτέχνης, για να χυτεύσει σε χαλκό, έπρεπε να απευθυνθεί σε εργαστήριο χαλκοχυτικής της Γαλλίας ή της Ιταλίας.
Ο Γιάννης Παππάς, ως Καθηγητής της Γλυπτικής και Διευθυντής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.), αγωνίστηκε και κατάφερε να επιστρέψει στην Ελλάδα η τέχνη της χαλκοχυτικής. Επιθυμούσε, μάλιστα, να διδάσκεται στη χώρα μας από νέους καλλιτέχνες που θα εκπαιδευτούν ειδικά για το σκοπό αυτόν.
Ο Ιταλός Bruno Bearzi, διάσημος χαλκοχύτης και συντηρητής έργων τέχνης στη Φλωρεντία, ήρθε προσκεκλημένος στην Ελλάδα, για να επιδείξει την τεχνική της χαλκοχυτικής με τη μέθοδο του χαμένου κεριού στους σπουδαστές της Καλών Τεχνών.
Για τις ανάγκες της προσπάθειας, στήθηκε πειραματικό χυτήριο στο υπόγειο της Σχολής και την επίδειξη παρακολούθησαν όλοι οι καθηγητές της. Μάλιστα, κατά το στάδιο της χύτευσης, όταν έπρεπε να αυξάνεται σταδιακά η θερμοκρασία για 10-15 ημέρες, οι φοιτητές εναλλάσσονταν σε βάρδιες όλο το 24ωρο, για να τροφοδοτούν το φούρνο με ξύλα.
Το Εργαστήριο Παππά επιδιώκει τόσο η εγκατάσταση του χυτηρίου όσο και τα εργαλεία του να εκτεθούν μελλοντικά για μουσειακούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς.
