Φιωτάκης Στέφανος

Το 2005 περιήλθε στα Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη η συλλογή του άγνωστου φωτογράφου Στεφάνου Φιωτάκη. Τα βιογραφικά στοιχεία που διαθέτουμε για το Στέφανο Φιωτάκη είναι πενιχρά. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα περισσότερα έγγραφα καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του φωτογραφικού του έργου, καταστράφηκαν το 1971 σε πυρκαγιά που προκλήθηκε στο σπίτι του, με τραγική συνέπεια το θάνατο του ιδίου.

Ο Στέφανος Φιωτάκης γεννήθηκε στο χωριό Θέρισο της επαρχίας Κυδωνίας του νομού Χανίων, στις 26 Μαΐου 1881. Η αφετηρία της ενασχόλησής του με την τέχνη της φωτογραφίας δεν είναι διακριτή, ενώ άγνωστη παραμένει και η αφορμή της. Χρονολογείται περίπου στα μέσα της δεκαετίας του 1890, όταν ο Φιωτάκης ήταν περίπου 15 ετών. Πιθανόν να μαθήτευσε κοντά σε επιφανείς φωτογράφους των Χανίων. Aπό το περιεχόμενο της σφραγίδας που φέρουν κάποιες φωτογραφικές εικόνες του, φαίνεται ότι για ένα μικρό χρονικό διάστημα εργάστηκε ως επαγγελματίας φωτογράφος στην πρωτεύουσα του νησιού.

Το 1904 συνεργάστηκε με το φωτογράφο Γεώργιο Ποταμιτάκη στην Αθήνα, ο οποίος διατηρούσε το φωτογραφείο Ηώς, στην οδό Αγίου Μάρκου 38, με κύρια δραστηριότητα τη λήψη πορτραίτων. H συνεργασία τους φαίνεται ότι διακόπηκε το 1905 όταν ξέσπασε το επαναστατικό κίνημα του Θερίσου με πρωτεργάτες τον Ελευθέριο Βενιζέλο, τον Κωνσταντίνο Φούμη και τον Κωνσταντίνο Μάνο και με κύριο αίτημα να φύγει ο Πρίγκιπας από την Κρήτη και την κήρυξη της Ένωσης της Μεγαλονήσου με το ελληνικό κράτος. Στις φωτογραφίες του Φιωτάκη από το Θερισιανό αγώνα, οι επαναστάτες απαθανατίζονται ηρωικά, με εμφανή την πατριωτική τους έπαρση, η οποία ενδυναμώνεται από την κυρίαρχη παρουσία της ελληνικής σημαίας.

Μετά την επανάσταση του Θερίσου, ο Φιωτάκης φαίνεται ότι μετακόμισε στο χωριό Βάμος της επαρχίας Αποκορώνου της Κρήτης και ότι εργάστηκε εκεί ως φωτογράφος για ένα διάστημα. Το μεγαλύτερο μέρος των εικόνων του από την περίοδο αυτή, αφορά πορτραίτα μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων.
Το 1916, η οικονομική ανάγκη ώθησε τον Στέφανο Φιωτάκη, όπως και πολλούς Έλληνες εκείνη την εποχή, να εγκαταλείψει την Κρήτη και να ξενιτευτεί, μεταναστεύοντας στην Αμερική. Εκεί, εργάστηκε ως υπάλληλος σε ένα από τα μεγαλύτερα για την εποχή φωτογραφικά πρακτορεία της Νέας Υόρκης, με την επωνυμία White Studio το οποίο ήταν ιδιαίτερα γνωστό για την παραγωγή φωτογραφικών θεατρικών πορτραίτων  κατά την περίοδο 1904-1936. Η εργασία του εκεί είχε να κάνει τόσο με τη λήψη πορτραίτων, όσο και με μια πιο τεχνικής φύσης δουλειά, όπως αυτή της επεξεργασίας των αρνητικών (retouching negatives). Η φωτογραφική του δραστηριότητα στη Νέα Υόρκη επικεντρώθηκε, όπως άλλωστε δικαιολογεί και η καταγωγή του, στην κοινωνική ζωή της Νέας Υόρκης που σχετιζόταν άμεσα με την ελληνική κοινότητα της πόλης.

Ο Φιωτάκης συνταξιοδοτήθηκε το 1951, σε ηλικία 70 ετών. Η χρονολογία αυτή όμως δεν είναι συνυφασμένη και με τη λήξη της φωτογραφικής του δραστηριότητας. Το 1958 επέστρεψε για τελευταία φορά στην Κρήτη και φωτογράφησε το τοπίο και τους κατοίκους της. Ο φακός του στράφηκε και στην κοινωνική ζωή του νησιού, απαθανατίζοντας γαμήλιες τελετές και θρησκευτικές εκδηλώσεις.