Οι δωρεές αντικειμένων είναι η κυριότερη πηγή πλουτισμού των συλλογών και των αρχείων του Μουσείου Μπενάκη. Όλα τα αντικείμενα, οσοδήποτε ταπεινά κι αν μοιάζουν στον σημερινό ιδιοκτήτη τους, μπορεί να ενδιαφέρουν το Μουσείο Μπενάκη.
Από τη στιγμή που παραδίδονται στο Μουσείο καταγράφονται επιμελώς, συντηρούνται στο αντίστοιχο εργαστήριο του Τμήματος Συντήρησης Έργων Τέχνης, προστατεύονται από περαιτέρω φθορές και αποδίδονται στην επιστημονική έρευνα.
Κάθε αντικείμενο που δωρίζεται στο Μουσείο καταγράφεται στα δελτία ως «Δωρεά του/της/των ...» ή φέρει την ένδειξη «Αποκτήθηκε με τη χορηγία του/της/των ...». Με τον ίδιο τρόπο υπομνηματίζεται στη μόνιμη έκθεση του Μουσείου και στις περιοδικές εκθέσεις τρίτων στη χώρα μας και στο εξωτερικό, αλλά και στις ελληνικές και ξένες επιστημονικές δημοσιεύσεις.
Το Μουσείο Μπενάκη δέχεται δωρεές μεμονωμένων αντικειμένων, αλλά και συγκροτημένων συνόλων, για τη συμπλήρωση και διεύρυνση των συλλογών του που εκτείνονται στους εξής τομείς:
• Έργα τέχνης και αντικείμενα όλων των εποχών που αφορούν στον ευρύτερο χώρο όπου έδρασε ο ελληνισμός.
• Αντικείμενα των πολιτισμών που άνθισαν στον περιβάλλοντα γεωγραφικό χώρο και προσφέρουν τη δυνατότητα της συγκριτικής παραβολής με την ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή, όπως έργα ισλαμικής τέχνης, αντικείμενα εισαγωγής από τη Δύση και την Ανατολή που χρησιμοποιήθηκαν στην Ελλάδα.
• Έργα ζωγραφικής, χαρακτικά και σχέδια Ευρωπαίων καλλιτεχνών και Ελλήνων ζωγράφων που αναφέρονται στον ελληνικό χώρο.
• Ιστορικά κειμήλια, αρχειακές μονάδες και μεμονωμένα έγγραφα, ιστορικές φωτογραφίες.
• Φωτογραφικά αρχεία, αλλά και μεμονωμένες αξιόλογες φωτογραφίες.
• Συγκροτημένα αρχεία νεοελληνικής αρχιτεκτονικής και μεμονωμένες σημαντικές μαρτυρίες Ελλήνων αρχιτεκτόνων.
• Νομίσματα.
• Παιχνίδια, ρούχα και αντικείμενα καθημερινής χρήσης της βρεφικής και παιδικής ηλικίας.
• Αστικά ρούχα χαρακτηριστικά μιας εποχής της νεότερης ελληνικής ζωής.
• Έργα καταξιωμένων Ελλήνων καλλιτεχνών.
• Σπάνιες εκδόσεις, βιβλία και περιοδικά.
• Συγκροτημένες συλλογές ή σύνολα που δεν εμπίπτουν στα παραπάνω, όπως η προσωπική συλλογή του Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα ή η συλλογή Κινέζικης Κεραμικής του Γεωργίου Ευμορφόπουλου.
Χαρακτηρισμένες δωρεές αντικειμένων
Οποιαδήποτε δωρεά αντικειμένου μπορεί να χαρακτηριστεί από τον δωρητή ως προσφερόμενη στη μνήμη, προς τιμή ή σε αναγνώριση της προσφοράς κάποιου ή κάποιων προσώπων.
Αντικείμενα που δωρίζονται ή αποκτούνται με αυτή την επιθυμία του διαθέτη φέρουν στον υπομνηματισμό τους, εκτός από την ένδειξη «Δωρεά του/ της/ των ...», και την πρόσθετη αναφορά «Στη μνήμη ή προςτιμή ή σε αναγνώριση της προσφοράς του/ της/ των ...» σε όλες τις περιπτώσεις που περιγράφονται παραπάνω.
Δωρεές αντικειμένων εν ζωή
Το Μουσείο Μπενάκη δέχεται σε ορισμένες περιπτώσεις δωρεές αντικειμένων, τα οποία ο δωρητής μπορεί να κρατήσει εφ' όρου ζωής.
Τα αντικείμενα περιέχονται στο Μουσείο μόνο μετά το θάνατό του ή μετά το θάνατο των κληρονόμων του ή όποτε άλλοτε ορίσει ο διαθέτης.
Το Μουσείο αποκτά από την ημέρα της δωρεάς εν ζωή το δικαίωμα δημοσίευσης (copyright) του αντικειμένου, καθώς και τη δυνατότητα του προσωρινού δανεισμού, προκειμένου να το εκθέσει στους χώρους του ή σε περιοδικές εκθέσεις τρίτων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το αντικείμενο ασφαλίζεται από το Μουσείο Μπενάκη ή τον δανειζόμενο πριν απομακρυνθεί από το χώρο φύλαξης του ιδιοκτήτη.
Τόσο στην περίπτωση δημοσίευσης, όσο και έκθεσης του αντικειμένου, στον υπομνηματισμό του θα αναφέρεται ο ιδιοκτήτης με τον ίδιο τρόπο, όπως και οι δωρητές των μονίμων εκθεμάτων του Μουσείου, δηλαδή «Δωρεά του/της/των....».
Παραχωρήσεις αντικειμένων επί παρακαταθήκη
Το Μουσείο δέχεται να φιλοξενήσει αντικείμενα επί παρακαταθήκη σε περιπτώσεις κατά τις οποίες οι ιδιοκτήτες το επιθυμούν για λόγους ασφαλείας ή για την παρουσίασή τους στο ευρύτερο κοινό κτλ.
Η παρακαταθήκη μπορεί να είναι μόνιμη, επ’ αόριστον ή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, οπότε και το αντικείμενο επιστρέφεται στον ιδιοκτήτη.
Το Μουσείο Μπενάκη μπορεί να ζητήσει την ασφάλιση του αντικειμένου πριν από την παράδοσή του στο Μουσείο.
Το Μουσείο Μπενάκη παρακρατεί το δικαίωμα δημοσίευσης (copyright) του αντικειμένου για όσο διάστημα βρίσκεται σε παρακαταθήκη. Επίσης, με την έγκριση του ιδιοκτήτη μπορεί να δανείζει το αντικείμενο σε περιοδικές εκθέσεις άλλων μουσείων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Στην περίπτωση αυτή τα ασφάλιστρα καταβάλλονται συνήθως από τον δανειζόμενο το αντικείμενο, όπως συμβαίνει και με τα μόνιμα εκθέματα του Μουσείου.
Τόσο στην περίπτωση δημοσίευσης, όσο και έκθεσης του αντικειμένου, στον υπομνηματισμό του θα αναγράφεται ο παρακαταθέτης, με τρόπο σύμφωνο προς την επιθυμία του και μετά από συνεννόηση με το Μουσείο Μπενάκη. Π.χ. «Μουσείο Μπενάκη, Παρακαταθήκη του/της/των ...» ή «Μουσείο Μπενάκη, Ανώνυμη Παρακαταθήκη».