Ομιλία του Δημήτρη Λούπη με θέμα "Κάιρο, Βυζάντιο, Βενετία. Η διάδοση της μαμελουκικής αισθητικής στη Μεσόγειο. Το παράδειγμα του καλύμματος κεφαλής".
Σκλάβοι στρατιώτες ταπεινής κοινωνικής προέλευσης τα μετέπειτα μέλη της μαμελουκικής αριστοκρατίας (1250-1517), έδιναν ιδιαίτερη σημασία στις δημόσιες εμφανίσεις τους κατά τις τελετές, σαν να αναζητούσαν να ενισχύσουν την νομιμότητά της εξουσίας επί των υπηκόων τους, δρέποντας με κάθε ευκαιρία το θαυμασμό μέσα από τις εντυπωσιακές ενδυμασίες και τα περίτεχνα έως υπερβολικά καλύμματα κεφαλής. Η εικόνα των Μαμελούκων γίνεται συνώνυμη με την πολυτέλεια και την εξουσία και μετατρέπεται σύντομα σε εξαγώγιμο σύμβολο από το Κάιρο προς τον κόσμο της Μεσογείου με αντήχηση και έντονη αποδοχή στον Βυζαντινό κόσμο και την Δημοκρατία της Βενετίας.
Zωγράφοι της βενετικής σχολής, όπως ο Gentile Bellini, o Vittore Carpaccio, o Giovanni Mansueti απέδωσαν εξαιρετικά με το δικό τους καλλιτεχνικό ιδίωμα αυτή τη δυναμικότητα της μαμελουκικής εικόνας σε έργα με πολυπρόσωπες σκηνές δημοσίου βίου. Η βυζαντινή Κωνσταντινούπολη αφ’ενός δεν υπολείπεται στην αποδοχή και ενσωμάτωση αυτών των ενδυματολογικών τάσεων και αφ’ετέρου δεν τις περιορίζει στο ήδη γνωστό παράδειγμα του Θεόδωρου Μετοχίτη, τρίτου κτήτωρα της Μονής της Χώρας. Η ομιλία αυτή αναζητά την βυζαντινή εκδοχή αποδοχής της μαμελουκικής ενδυματολογικής αισθητικής με έμφαση στο κάλυμμα κεφαλής, όπως καταγράφεται στη βυζαντινή ζωγραφική. Βεβαίως η μαμελουκική λάμψη, ως μέρος της ακτινοβολίας του ισλαμικού πολιτισμού, και ο βυζαντινός ιριδισμός της δεν περιορίζεται στην ενδυματολογία και τον υλικό πολιτισμό. Είναι ένα βαθύτερο φαινόμενο που χρειάζεται περισσότερο φως.
Ο Δημήτρης Λούπης σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές ειδίκευσης στην οθωμανική ιστορία στο Πανεπιστήμιο Μπίλκεντ στην Άγκυρα και στην ιστορία της ισλαμικής Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Έχει εκδώσει σχετικά με την οθωμανική χαρτογραφία και περιήγηση, όπως για παράδειγμα τον επιμελή χαρτογράφο Πιρί Ρεΐς του 16ου αιώνα και τον ιδιοσυγκρατικό περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπί του 17ου αιώνα.
