Το ιερό του Αμυκλαίου Απόλλωνα. Η προέλευση του υλικού: προκαταρκτικά συμπεράσματα

Περίληψη

Ένας από τους στόχους που τέθηκαν στο τρέχον ερευνητικό πρόγραµµα του ιερού του Αµυκλαίου Απόλλωνα που διεξάγεται µε τη διεύθυνση του καθηγ. Α. Δεληβορριά, είναι η εξακρίβωση της προέλευσης των λίθων που χρησιµοποιήθηκαν στην ανέγερση των κτηρίων και των υπόλοιπων λίθινων κατασκευών –αναληµµατικών τοίχων, θεµελιώσεων κ.ά.– του χώρου. Για τον ασφαλή προσδιορισµό του υλικού, κυρίως του µαρµάρου στο οποίο έχουν λαξευθεί τα αρχιτεκτονικά µέλη του “Θρόνου” του Απόλλωνα και του “Βωµού”, ξεκίνησε συνεργασία µε τον δρ Γιάννη Μανιάτη, διευθυντή του Εργαστηρίου Αρχαιοµετρίας του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δηµόκριτος» και τον συνεργάτη του κ. Δ. Ταµπακόπουλο. Τα προκαταρκτικά συµπεράσµατα αυτής της συνεργασίας είναι τα ακόλουθα. Κατ’ αρχάς από την απλή οπτική παρατήρηση των αρχιτεκτονικών µελών που βρίσκονται κατά χώραν ή φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Σπάρτης και στην αποθήκη Αρδάµη της Ε´ ΕΠΚΑ, διαπιστώνεται η λάξευσή τους σε σκοτεινότερο και ανοικτότερο φαιό µαρµάρο, καθώς και σε λευκόφαιο (εικ. 1-3, 6, 8-11). Τα µάρµαρα αυτά φαίνονται συγγενή µε εκείνα των γειτονικών λατοµείων του Ταϋγέτου, στις θέσεις «Γυναίκα» και «Πλατυβούνι», και για τον λόγο αυτό έγινε δειγµατοληψία, τόσο από τα αρχιτεκτονικά µέλη των οικοδοµηµάτων του Αµυκλαίου όσο και από θέσεις και των δύο αυτών λατοµείων, προκειµένου να πραγµατοποιηθεί ισοτοπική ανάλυση. Ιδιαίτερα πιθανή φαίνεται η προέλευση του µαρµάρου από το λατοµείο στη θέση «Γυναίκα» που σύµφωνα µε ενδείξεις ήταν σε λειτουργία ήδη κατά τους αρχαϊκούς χρόνους. Μάλιστα, το µάρµαρο των σύνθετων κιονοκράνων, όπως π.χ. του κιονοκράνου αρ. ευρ. 929 στο Μουσείο της Σπάρτης (εικ. 6), είναι πολύ πιθανό να προέρχεται από το λατοµείο στη «Γυναίκα», όπου εντοπίζεται µάρµαρο σκοτεινού φαιού χρώµατος που διατρέχεται από λεπτότατες, παράλληλες, κατακόρυφες φλέβες ακόµη σκοτεινότερου φαιού χρώµατος. Ωστόσο, παρόµοιο µάρµαρο υπάρχει και στο «Πλατυβούνι», λείπουν όµως οι ενδείξεις για τόσο πρώιµη λειτουργία των λατοµείων αυτής της θέσης. Εξάλλου, άγνωστη είναι µέχρι στιγµής η προέλευση του ανοιχτού χρώµατος, λευκόφαιου, µαρµάρου που απαντά σε µερικά από τα αρχιτεκτονικά µέλη του Αµυκλαίου, όπως το τµήµα σίµης αρ. ευρ. 482β (εικ. 8) και το τµήµα θριγκού µε τρίγλυφο και µετόπη αρ. ευρ. Λ 136 (εικ. 9). Τέλος το λευκόφαιο µάρµαρο των αρχιτεκτονικών µελών, όπως του κυµατίου αρ. ευρ. Λ 421 (εικ. 10) και της σίµης αρ. ευρ. Λ 411 (εικ. 11), πιθανόν να προέρχεται από τα λατοµεία των Δολιανών στην Αρκαδία. Ωστόσο, λατοµεία λευκού µαρµάρου υπάρχουν και στη Μάνη, καθώς και στα Βρέσθαινα και στα Χρύσαφα της Λακωνίας. Μόνο όµως τα τελικά αποτελέσµατα των ισοτοπικών αναλύσεων του «Δηµόκριτου» θα µας δώσουν ασφαλείς απαντήσεις. Εξάλλου, στους αναληµµατικούς τοίχους του ιερού έχει χρησιµοποιηθεί κροκαλοπαγής λίθος (εικ. 4-5) που απαντά στη γύρω περιοχή, αλλά το λατοµείο εξόρυξής του δεν έχει ακόµη εντοπισθεί.